اهمیت تعامل والدین در یادگیری و رشد کودک /چرا تعامل والدین با فرزندانشان اینقدر مهم است؟

اهمیت تعامل والدین در یادگیری و رشد کودک

چرا تعامل والدین با فرزندانشان اینقدر مهم است؟

شاید شنیده باشید که پدر و مادر هم مربی و هم تامین کننده اصلی شرایط پرورش، کودک هستند.اما آیا واقعاً متوجه هستید که نقش شما به عنوان والدین در دوران آغازین کودکی چیست؟

آنچه قبل از ورود به بحث باید بدانیم اینکه ،پنج سال اول زندگی کودک بسیار مهم وحیاتی است .وبه عنوان زیر ساخت  رشد، یادگیری و پرورش کودک در آینده و مهم ترین مرحله پرورشی وتربیتی کودک بشمار می رود. البته برای درک بهتر موضوع ،اطلاع و آگاهی  از داده ها و آمار وگزارشاتی که توسط موسسات پرورشی وتربیتی بین الممللی بدست آمده خالی از لطف نیست.

رشد مغز در سال های اولیه زندگی از سرعت بسیار بالایی نسبت به مراحل بعدی زندگی انسان برخوردار است، بطوری که در هر ثانیه  بیش از یک میلیون شبکه عصبی ،رشد می کند.۱ وهمچنین تا سن پنج سالگی، حدود ۸۵ درصد از افکاروایده ها، مهارت ها و شخصیت کودک شکل می گیرد.۲ و در همین دوران است که ،حساسیت وانعطاف پذیری کودک نسبت به تأثیرات بیرونی با رشد او افزایش می‌یابد، تحقیقات نشان می‌دهد که تجربیات اولیه، از جمله تعاملات انگیزشی متقابل والدین و فرزندانشان، تأثیر مستقیمی بر نحوه رشد کودک، مهارت‌های یادگیری و رشد توانایی های شناختی و اجتماعی وعاطفی کودک دارد. ودر حقیقت تاثیر چنین تجربیاتی در این سن می تواند مادام العمرو دایمی باشد.۳

رابطه پدر ومادر با کودکشان، از آن جهت حیاتی و مهم است که  کودک بیشتر وقت خود را با پدر ومادر خود می گذراند، همه ما می دانیم که  عوامل بسیاری بر یادگیری کودک تأثیر می گذارد،اما  یقینا محیط خانه ،بیشترین سهم را در شکل دادن به نوع بینش وتوسعه و رشد فکری وذهنی کودک را دارد.۴ اگرچه ثابت شده است که شرایط اقتصادی-اجتماعی خانواده ،پیش بینی موفقیت کودک در یادگیری اولیه را افزایش می دهد،اما نقش مهم و کلیدی والدین این قابلیت پیش بینی را چند برابر می کند.۵

باید بدانیم که همه کودکان نیازمند مراقبت، حمایت و پشتیبانی هستند .لذا تربیت کودک تنها به رفع نیازهای اولیه او مثل خورد وخوارک وپوشاک خلاصه نمی شود ، بلکه شامل رفع نیازهای روانی او نیز می شود و بهترین گزینه برای ارائه چنین حمایت هایی به کودک ،پدر ومادر هستند.والدین می توانند از طریق نحوه صحبت کردن، بازی کردن، رفتار و برخورد با کودکان نقش عمده ای در رشد و یادگیری کودک داشته باشند. حتی اگر والدین بی سواد یا کم سواد باشند، باز هم می توانند تأثیر مثبتی بر روند یادگیری کودک در خانه داشته باشند، البته این امر نیازمند درک و کسب آگاهی در مورد مراحل رشد کودک، دانستن اینکه در هر مرحله از کودک چه انتظاراتی باید داشته باشند ، وبلاخره گزینش بهترین روش های پرورشی وتربیتی کودک .

با توجه به آنچه گفته شد ، مشخص شد که فرآیند یادگیری کودک از خانه آغاز می شود و سال های اولیه زندگی بهترین زمان پرورش وتربیت کودک است که والدین نباید این فرصت طلایی را از دست بدهند وبرای رشد ونمو کودک خود در این برهه حساس اقدامی بکنند . اما سوال اینجاست :که والدین، با توجه به مشغله ها زیادو فشارهای مادی وروحی- روانی زندگی، چه کاری می توانند انجام بدهند.

در جواب به پرسش مطرح شده باید متذکر شدکه مشارکت و تعامل والدین با فرزندانشان روش‌های مختلفی را می طلبد و هر روشی تأثیر مخصوص به خود را دارد. لذا ما در برخورد ونوع رفتار با کودکانمان به دو روش می توانیم عمل کنیم:۱- یادگیری خانواده محور و۲-یادگیری مشارکتی وتعامل بین خانه و مدرسه است.۶

۱-آموزش خانواده محور:که شامل راهبردهای ساده وپیش پاافتاده ایی مانند نوع حرف زدن والدین با کودک، مطالعه کتاب ،مجله و…،انواع آموزش ها مانند نقاشی و… و حتی بازی وتفریح با آنها را دربر بگیرد، و یا ممکن است به شکلی ساختارمند وهدفمند ،مانند ارائه تمرین ها ،اموزش ها و تاکتیک هایی با هدف توسعه دانش و مهارت های کودک، که البته می توان چنین فعالیت هایی را در خانه یا خارج از خانه از طریق موسسات و مراکز بهزیستی، مدارس، آموزشگاه ها یا باشگاه ها یا از طریق رسانه های ملی و رسانه های فضای مجازی و… دنبال کرد.

۲- مشارکت و ارتباط والدین و مربیان در تربیت کودک وضرورت هماهنگی بین اولیا ومربیان مدرسه در این راستا. که با توجه به مطالعات انجام شده، مشخص شد که مشارکت والدین در سال های اولیه تحصیل برای فرزندانشان با پیشرفت تحصیلی آینده و دانشگاهی آنها ارتباط تنگاتنگی دارد.

براساس گزارش موسسه Education Endowment ،مشارکت والدین دربرنامه های آموزشی به طور میانگین به اندازه  ۴ ماه پیشرفت تحصیلی اضافی در طول سال است.۷

والدین، مدارس، سازمان ها و دولت ها ، جهت دستیابی به پتانسیل کامل پیشرفت کودک باید با یکدیگر همکاری وهمیاری داشته باشند . بنابراین، با هدف قرار دادن والدین که یکی از مهمترین منابع یادگیری کودکان هستند، حتی می توانیم تا حدودزیادی کمبودهایی که حاصل تفاوت شرایط اقتصادی و اجتماعی خانواده ها است ،را جبران کرد.

در یک نظر سنجی که بر روی والدین دانش آموزان لازم التوجه در کشور اردن به عمل آمده ،نشان می دهد که اکثریت والدین این دانش آموزان ،مشارکتی در یادگیری و رشد فرزندان خود نداشته ودرک درستی از ضرورت آموزش و مراقبت از کودک در سنین اولیه زندگی ومیزان تاثیر این آموزش در مراحل بعدی زندگانی کودک خود ندارند.  این نظرسنجی که توسط بنیاد آموزش و توسعه ملکه رانیا انجام شد نشان داد:

که ۵۵ درصد از مادران معتقدند “کاملا” یا “تا حدودی” مراقبت والدین در خانه تأثیر کمی بر نتایج یادگیری کودک دارد.

یا در مورد مشارکت در آموزش، ۴۱ درصد از مادران اظهار داشتند که برای فرزندان خود کتاب نمی‌خوانند.

وهم چنین ۴۰درصد اظهار داشتن که هیچ حرف و عدد و کلمه ای به کودکان خود آموزش نداده اند.[۸]

سخن آخر:نادیده گرفتن این حقایق ممکن است منجر به آسیب های بلندمدت به جامعه و خود شخص شود.بنابراین علاوه برایجاد شرایط مناسب یادگیری ومهارت آموزی و کسب دانش، و افزایش توانایی هایی نحوه تعامل والدین با کودک، باید با اطلاع رسانی صحیح وعلمی، والدین را متوجه ضرورت یادگیری اصولی وبا برنامه در سال های آغازین زندگی کودک  کرد .لذا زمان (سن)در فرآیندیادگیری کودکان نقش مهمی دارد و ضروری است که والدین در آموزش و رشد کودک در سنین آغازین مشارکت فعال داشته باشند.و در این فرآیند آنچه اهمیت دارد کیفیت رفتار والدین با فرزندانشان است نه کمیت آن.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

منابع

[۱] مرکز رشد کودک در دانشگاه هاروارد. (۲۰۱۷). پنج عددی که در رشد دوران کودکی باید به خاطر بسپارید.

[۲] شورای ویسکانسین در مورد کودکان و خانواده ها. (۲۰۰۷). رشد مغز و یادگیری اولیه.

[۳] مؤسسة Facts For Life. رشد کودک و آموزش زودهنگام: چرا اشتراک گذاری و عمل به این اطلاعات مهم است؟

[۴] Millhuis, EC et al. (2008)، “تأثیر محیط یادگیری در خانه و تجربه مرکز مهدکودک بر توسعه مهارت های خواندن و حساب در مرحله اولیه ابتدایی

[۵] شافکین، ن. اف. (۱۹۹۳). خانواده ها و مدارس در یک جامعه. انتشارات دانشگاه ایالتی نیویورک.

[۶] فاکس، اس.، و اولسن، ا. (۲۰۱۴). سرمایه آموزشی: محدود کردن مشارکت والدین.

[۷] بنیاد موقوفه آموزش و پرورش. (۲۰۱۸). مجموعه ابزار سالهای اولیه: نامزدی والدین.

[۸] بنیاد ملکه رانیا (۲۰۱۵). مطالعه رشد اولیه دوران کودکی.

بقلم : صباح کعب

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *