احمد بن تیمیه اولین بار مفهوم سلفی گری را مطرح کرد ومفهوم او از سلفی گری این بود که باید مسلمانان از سلف صالح یعنی اصحاب پیامبر وتابعین وتابعین تابعین تبعیت نمایند وبه قرآن وسنت پیامبر پایبند باشند.
عبد الرحمن عبد الخالق مؤلف کتاب (الاصول العلمیة للدعوة السلفیة ) معتقد است که سلفیون به کسانی اطلاق می شود که از راه وروش سلف صالح در درک دین پیروی می کنند .وی می افزاید: “سلف صالحی که ما از آنها پیروی می کنیم صحابه پیامبر وتابعین هستند.واین نامگذاری ضروری است زیرا تمایز قائل شدن بین طایفه هدایت شده وسایر طوایف گمراه که راه وروش صحابه در درک دین را ترک کردند وراه خوارج افراطی وتاویل کنندگان وتقلید کنندگان متحجر را در پیش گرفتند ضروری است ” .
شیخ محمد ناصر الدین الالبانی یکی از سران سلفیه می گوید: ” سلفیه به سلف منتسب است .برماست که بدانیم سلف کیست ، سلف همان کسانی هستند که در سه قرن اول هجری زندگی می کردند وپیامبر اکرم (ص) بر خیر وبهتر بودن آنها شهادت داد. وگفت: ” خیر الناس قرنی ,ثم الذین یلونهم , ثم الذین یلونهم ” این افرادی که در سه قرن متوالی زندگی می کردند وپیامبر بر خیر وخوب بودن آنها گواهی داد ، همان سلف اند که سلفیه به آن منتسب است ، سلفی ها به این سلف منتسبند .
دکتر محمد سعید رمضان البوطی چنین استنباط می کند که سلف صالح به کسانی اطلاق می شود که در سه قرن اول هجری قمری زندگی می کردند.
بنا بر این ، سلفی ها کسانی هستند که در سه قرن اول هجری قمری زندگی کرده وجزو حنبلی ها بوده اند.سلفی ها با اغاز دعوت ابن تیمیه در قرن هفتم هجری قمری ظاهر شدند .محمد بن عبد الوهاب در قرن دوازدهم هجری قمری در جزیره العرب زندگی می کرد وراه ابن حنبل وابن تیمیه را دنبال کرد.وهابی ها هنوز این دعوت را دنبال می کنند.
سلفیون از این روی که اسلوب های عقلی ومنطقی را در اسلام از امور جدیدی میدانستند که در زمان صحابه وتابعین معمول نبوده است به آن اعتقاد نداشتند وتنها به متون قرآن وحدیث وبه دلیل هایی که از نص فهمیده می شود معتقد بودند ومی گفتند که برای دریافت عقاید واحکام دینی چه بطور اجمال وچه به تفصیل چه بعنوان اعتقاد چه بعنوان استدلال جز قرآن وسنتی مبتنی بر قرآن وجز سیره ای که در مسیر قرآن وسنت باشد راه دیگری وجود ندارد.
در دهه ۱۹۷۰ گرایشهای سلفی مجددا ظهور کرد وعربستان سعودی نقش اصلی را در ادغام سلفیه با قدرت ایفا کرد.ولی سلفی ها این بار به جنبه دعوت ومذهب گرایش پیدا کردند واز سیاست دوری جستند.
در دهه ۱۹۹۰ , میان اندیشه جهادی وسلفی نزدیکی بوجود آمد وموجب بوجود آمدن سازمان القاعده شد.گرایش سلفی – جهادی از این سازمان حمایت وپشتیبانی کرد.
بعد از قیام مردم مصر علیه حسنی مبارک وسقوط وی, سلفی ها دچار دو دستگی شدند.یک گروه معتقد به ورود به صحنه سیاسی بود ولی گروه دوم معتقد بود باید خارج از صحنه سیاسی ماند.
ظهور محمد بن عبد الوهاب در جزیره العرب وتحمیل افکار خود بر جوامع اسلامی به بهانه پاکسازی دین از بدعت ها ، موجب شد که تئوریسین هایی همچون ناصر الدین الالبانی ومحمد بن صالح عثیمین وعبد الله بن باز ظهور کنند.
اندیشه سلفی در عربستان مبتنی بر اطاعت از ولی امر یعنی حاکم سیاسی عربستان “پادشاه” است وسلفی ها خروج بر ولی امر را جایز نمی دانند , از اینرو حاکم در عربستان با پشتیبانی روحانیون از نسل محمد بن عبد الوهاب می تواند بر مردم حکومت کند ، بی آنکه از آنها نگرانی داشته باشد , زیرا فرزندان ونوادگان محمد بن عبد الوهاب که رهبری دینی را برعهده دارند از حاکم سیاسی یعنی پادشاه حمایت وپشتیبانی می نمایند رهبری مذهبی در عربستان نقش بزرگی در حفظ حکومت پادشاهی ومشروعیت بخشیدن به آن ایفامی کند ، در حالیکه پادشاه موظف است حقوق رهبران دینی را رعایت ودر امور دینی ووظایف آنها دخالت ننماید.
سلفی های عربستان در دو مورد نقش بارزی در تشویق جوانان به مبارزه علیه کفار ایفا نمودند .مورد اول جنگ در افغانستان واشغال این کشور توسط نیروهای شوروی سابق بود که آل سعود جوانان را به عزیمت به افغانستان وجنگیدن با نیروی شوروی سابق تشویق کردند ، ومبالغ هنگفتی برای این هدف اختصاص دادند وامریکایی ها نقش بارزی در تشویق آل سعود به اعزام نیرو به افغانستان وجنگیدن علیه نیروهای شوروی سابق ایفا کردند.
زمانیکه صدام حسین نیروهایش را برای اشغال کویت به این امیر نشین اعزام کرد , رژیم عربستان سعودی به امریکا وغرب متوسل شد ونیروهای امریکایی وغربی برای اخراج نیروهای عراقی به کویت لشکر کشی کردند وعراق را در سال ۲۰۰۳ اشغال ورژیم صدام حسین را سرنگون نمودند.در اینجا در داخل عربستان یک حرکت ضد توسل به خارجیان بروز کرد که مخالفت خودرا با توسل به نیروهای امریکایی اعلام کرد ولی روحانیون وهابی مجبور شدند از اقدام رژیم مبنی بر درخواست کمک از امریکایی ها وغربی ها حمایت وپشتیبانی نمایند.
کتاب حاضر جریان های سلفی معاصر در خاورمیانه وشمال افریقا را مورد بررسی قرار می دهد . در فصل اول کتاب مذهب وهابی سلفی در جزیرة العرب ونقش ال سعود ومحمد بن عبد الوهاب در تشکیل گروه های سلفی به تفصیل بررسی شد .در فصل دوم به معرفی گروه های وهابی وسلفی در افغانستان ، سوریه وعراق بویژه جنبش طالبان ، والقاعدة وگروهک داعش مبادرت ورزیده وجنگ سوریه ونقش گروه های سلفی وتکفیری در شعله ور ساختن این جنگ ده ساله مورد تجریه وتحلیل قرار گرفته است.
در فصل سوم به تشریح نقش گروه های وهابی وسلفی در کشورهای خاورمیانه وشمال افریقا از جمله اردن ، کویت ، عراق ، یمن ، لبنان ، مصر ، لیبی ، الجزایر ، تونس ، سودان ، مغرب ، موریتانی ، غرب افریقا و نیجریه پرداخته شد. ودر فصل چهارم برخورد وهابی ها وسلفی های با شیعیان در کشورهای مختلف بتفصیل بیان شد ودر فصل پنجم زندگی نامه ۳۷ تن از تئوریسین های گروه های وهابی وسلفی ودر فصل ششم به زندگی نامه ۱۹ تن از سرکردگان گروه های وهابی وسلفی پرداخته ودر پایان منابع ومآخذ کتاب اشاره شده است.
در قسمت پیشگفتار نقشه برنارد لوئیس شرق شناس انگلیسی برای تجزیه وتفکیک وتقسیم کشورهای عربی واسلامی بطور مفصل تشریح شد وبیان گردید که امریکا طرح لوئیس را به تصویب رساند.