نويسنده: شیرین کسرائی
احساسات و روان ما همواره ممکن است صدمه ببينند، همانطور که بدن ما ممکن است مصدوم شود. در واقع بايد گفت هنگامي که بدن مصدوم يا زخمي مي شود، طبيعت به کمک انسان مي آيد و با ايجاد حفاظي در برابر محل صدمه و زخم، از آسيب هاي بعدي بدن دفاع مي کند. درباره عواطف و احساسات نيز اين امر صادق است، مثلاً هنگامي که فردي ما را ناراحت مي کند، مقاومت رواني و احساس ما افزايش پيدا مي کند. هنگامي که جراحتي بر روي صورت ايجاد مي شود، بافتي سبب جوش خوردن زخم صورت مي شود اما اين امر گاهي احساس ناراحتي فرد مجروح را بهبود نمي بخشد و ممکن است فرد مورد نظر از نظر رواني دچار ناراحتي شده و اعتماد به نفس خود را از دست بدهد. اما هنگامي که اين فرد عمل جراحي انجام مي دهد و جراحت موجود در صورتش از بين مي رود، اعتماد به نفس از دست رفته اش بر مي گردد. اما اين احساس جديد حاصل غيرمستقيم عمل جراحي است و مهمترين امر، از ميان رفتن جراحات احساسي خواهد بود. بايد به اين نکته دقت کرد که بسياري از افراد بدون صدمه جسمي نيز از صدمات روحي و احساسي رنج مي برند. اين افراد ممکن است در گذشته از سوي شخصي دچار ناراحتي و رنجش شده باشند به طوري که از اين رنجش يک پوسته روحي براي خود ايجاد کرده باشند. اين پوسته اي که ايجاد شده، نه تنها آنان را از شخص مورد نظر دور مي کند بلکه آنها را از همه انسان ها چه دوست و چه دشمن بر حذر مي دارد. نظير زخم صورت، دوري بيش از اندازه از منبع اوليه ناراحتي مي تواند آسيب پذيري انسان را بيشتر کند. صدمات و زخم هاي رواني و احساسي در واقع انسان را از زندگي خلاق باز مي دارد. فردي که به بيماري احساس و روان مبتلااست، نه تنها تصوير ذهني اشخاص دوست نداشتني و ناتوان را دارد بلکه در نظرش دنيايي که در آن زندگي مي کند، آکنده از خصومت و دشمني است. اين فرد به دور خود حصار مي کشد، به طوري که نه مي تواند به خود کمک کند و نه به ديگران.
براي اينکه روان و احساس ما زخمي نشود و صدمه نبيند، راهکارهايي وجود دارد که مي تواند اثربخش باشد. نخستين راهکار اين است که ما نبايد فردي زودرنج باشيم. زودرنجي باعث صدمات روحي و رواني مي شود. درنتيجه بدين معني که بايد تصوير ذهني بهتري براي خود بسازيم تا تحت تاثير حوادث جزئي و اتفاقات ناخوشايند احساس خطر و ناراحتي نکنيم. انسان قوي و نيرومند در مقابل هر اتفاق جزئي احساس خطر نمي کند. همچنين بايد به تقويت آرامش و عزت نفس پرداخت. در واقع انسان داراي آرامش و عزت نفس کافي ناراحتي هاي جزئي را تحمل مي کند و ناراحتي هاي عميق را هم آسانتر از سر مي گذراند. راهکار بعدي که مي توان در نظر گرفت، اتکا به نفس و احساس مسئوليت کردن افراد است که سبب کاهش آسيب پذيري مي شود. در واقع انسان منفعل و وابسته، سرنوشتش را به دست ديگران و به دست شرايط و شانس مي سپارد و در نتيجه در معرض صدمات رواني قرار مي گيرد. بنابراين براي دوري از صدمات احساسي و رواني بايد سعي کرد اتکا به نفس بيشتري به دست آورد و در قبال زندگي و نيازهاي احساسي خود پذيراي مسئوليت شويد.
درمان صدمات احساسي روش و راهکار مفيد و موثر ديگري است که براي از بين بردن صدمات روحي مورد استفاده قرار مي گيرد. براي اين کار بايد آرامش خاطر خود را حفظ کنيد. در واقع وقتي احساسمان جريحه دار مي شود، وقتي احساس مي کنيم که تحقير شده ايم، دچار حالاتي مي شويم که همگي ناشي از واکنش خود ماست. در واقع ممکن است احساس ترس کنيم و يا عصباني شويم، در اين حالات بايد آرامش خود را حفظ کرده و خود را تحت تاثير اين احساسات قرار ندهيم.
در گام بعدي بايد بتوانيم صدمات رواني و احساسي گذشته را از بين ببريم. براي اين کار بايد ناراحتي و صدمات را از ريشه از بين برد و در واقع بايد روح و روان را جراحي کرد. گذشت و بخشش خطا و اتفاق هاي گذشته درمان زخم روح است. ما مي توانيم با گذشت کردن و بخشش، صدمات احساسي خود را جراحي کنيم. گذشت وقتي واقعي و حقيقي باشد موجب بهبود صدمات رواني و احساسي مي شود. گاهي نيز ما با محکوم کردن خويش، با احساس پشيماني و تاسف خوردن، احساس گناه مي کنيم و نمي توانيم خود را ببخشيم. حقيقت اين است که احساس پشيماني کردن و تاسف خوردن براي وقايع گذشته ما را در همان زمان نگه مي دارد به طوري که مي توان گفت چنين فردي همواره در گذشته زندگي مي کند. ما بايد بدانيم که همه افراد ممکن است دچار اشتباه و خطا شوند و ما هم از اين امر مستثني نيستيم. اما براي از بين بردن صدمات روان و احساس بايد هم درباره خود و هم درباره ديگران، گذشت داشته باشيم و هم خود و هم ديگران را ببخشيم و بدين وسيله روح و روان خود را سبکبار کنيم. در چنين شرايطي است که ديگر احساس گناه بر روح و روان ما فشار نمي آورد. بنابراين با به کار بردن راهکارهاي ذکر شده مي توان صدمات رواني و احساسي خود را معالجه و درمان کرد.