رژیم صهیونیستی که هرگز سعودی‌ها را در دایره دشمنان خود نگنجانده، امروز شاهد به ثمر نشستن این همپیمانی که زمانی محرمانه و سری بود، است و دیگر روابط ۲ طرف به مرحله‌ای رسیده که ریاض با تل‌آویو همذات‌پنداری می‌کند و اهداف راهبردی آنها کاملا بر یکدیگر منطبق است.
تلاش «ولید بخاری» سفیر عربستان در لبنان برای تخریب چهره حزب الله و نشان دادن آن به عنوان تهدیدی برای امنیت ملی کشورهای عربی، بیانگر پررنگ‌تر شدن نقش رژیم سعودی در تلاقی و همسویی با رژیم صهیونیستی است.
روزنامه لبنانی الاخبار، با انتشار یادداشتی نوشت که این تصادفی یا یک امر گذرا نیست که ولید بخاری، سفیر عربستان در لبنان، «حزب‌الله» را که به اذعان نهادهای نظامی و سیاسی رژیم صهیونیستی، جدی‌ترین تهدید راهبردی برای امنیت قومی اسراییل در این مرحله -محسوب می‌شود، تهدیدی برای امنیت ملی عربی توصیف می‌کند.
در این یادداشت آمده است: این توصیف، نشانگر توسعه نقش عملی رژیم سعودی از طریق تلاقی و ادغام اهداف با دشمن اسرائیلی است. به نظر می‌رسد که رژیم سعودی، نقش وکیل در انجام وظایف خاص را به دلیل نارسایی ذاتی رژیم صهیونیستی به دلیل تحولات حاصل شده در موازنه قدرت که عمق استراتژیک آن را تهدید می‌دهد، بر عهده گرفته است.
به اعتقاد نویسنده، ریاض با تکیه بر سرفصل های مذهبی و ثروت هنگفت مالی که او را قادر به گروگرفتن مطالبات مالی، سیاسی و امنیتی با هدف مهار آنها برای مقابله با مقاومت در لبنان و منطقه چنین نقشی را برعهده گرفته است.
در ادامه این یادداشت آمده است که صرف‌نظر از اینکه رژیم سعودی به زودی و علناً به مسیر عادی سازی با اسرائیل خواهد پیوست، واضح است که سیر تحولات منطقه‌ای خواهان ارتقای روابط دوجانبه و وارد شدن این رابطه از مرحله پنهانی به علنی در همه سطوح است.
بر اساس این گزارش، از جمله عوامل سوق دهنده به این مرحله، فرسودگی بسیاری از گزینه های جایگزین در مقابل نیروهای مقاومت و تبلور آنها به عنوان یک نیروی منطقه‌ای است که امنیت قومی اسرائیل و منافع و نفوذ آمریکا را در منطقه تهدید می‌کند. علاوه بر این عامل، آمریکا به دنبال کاهش بارهای موجود دوش خود در منطقه به منظور متمرکز شدن بر روی مقابله با تهدید چین است. لذا طبیعی است نیروهایی که منافع و سرنوشت مشترکی با آن دارند، برای مقابله با تهدیدات مشترک، تا سطح اتحاد استراتژیک که ممکن است علنی شدن آن زمان بیشتری طول بکشد، دست به دست هم دهند.
با این وجود ویژگی‌های روابط اسرائیلی – سعودی از شرایط جدیدی که در دهه‌های اخیر در منطقه شاهد بودیم نشأت نمی‌گیرد، اگرچه این شرایط به تقویت آن کمک کرده است. اولین اشاره رسمی اسرائیل به این مسئله از زبان بنیانگذار رژیم صهیونیستی و اولین نخست وزیر آن یعنی “دیوید بن گوریون” شنیده شد که در برابر کمیته روابط خارجی و امنیت کنست در ۲۷ آوریل ۱۹۴۹، موضع این رژیم در قبال هر یک از کشورهای عربی را مشخص کرد.
در این یادداشت آمده است: «بن‌گوریون در آن زمان گفت که عربستان سعودی حتی در گذشته نیز دشمن واقعی نبود. (منبع: خاطرات جنگ ۱۹۷۴-۱۹۴۹، دیوید بن گوریون، ص ۷۴۶، ترجمه: مؤسسه مطالعات فلسطین). به این ترتیب، بن گوریون به عنوان یک مقام رسمی و مقابل یک نشست رسمی نشان داد که تمایل دارد رژیم سعودی را از دایره دشمنان خارج کند و این امر حاکی از رضایت او از عملکرد رژیم سعودی حتی در مرحله پیش از تشکیل “دولت”، یعنی در مرحله شهرک‌سازی و جنگی که راه را برای تأسیس رژیم صهیونیستی هموار کرد، بود». نویسنده با استناد به این امر از حقیقت اشتراک رژیم‌های سعودی و اسرائیلی در بیش از یک مورد خبر داد و نوشت که این امر به درک بسیاری از مواضع و انتخاب‌های گذشته و فعلی پادشاهی سعودی کمک می کند. هر دو رژیم در یک فضای منطقه‌ای، در یک مرحله تاریخی، و به دست همان کشور استعماری، یعنی بریتانیا به وجود آمدند و در حال حاضر هم زیر یک چتر بین‌المللی، یعنی ایالات متحده قرار دارند. از این رو، طبیعی است که نقش عملی عربستان و ماموریت آن با توجه به مقتضیات استراتژیک سابق بریتانیا و کنونی آمریکا، در راستای منافع امنیت قومی اسرائیل و مکمل آن باشد.
در ادامه این یادداشت آمده است: «این یکپارچگی و تلاقی به وضوح در دهه‌های پنجاه و شصت قرن گذشته در برابر جمال عبدالناصر مصر که وزنه استراتژیک آن مرحله در مبارزه با اسرائیل بود، تجسم یافت. پس از امضای توافقنامه کمپ دیوید بین مصر در دوران انور سادات و اسرائیل، عربستان سعودی با وظیفه و ماموریت مشروعیت بخشیدن به اشغال فلسطین از سوی اسرائیل، از طریق آنچه پروژه شاهزاده فهد (که در آن زمان ولی‌عهد بود) در سال ۱۹۸۱ وارد عمل شد و حق موجودیت و امنیت اسرائیل را به رسمیت شناخت، قبل از اینکه در دوازدهمین اجلاس سران عرب (ابتکار فاس) در سپتامبر ۱۹۸۲، این موضوع تصویب برسد.
در همین راستا، پادشاهی سعودی پوششی آشکار برای جنگ اسرائیل علیه حزب‌الله در سال ۲۰۰۶ را فراهم کرد، سپس عملکرد آن در پی تبلور معادلات بازدارندگی که دشمن را محدود کرد و بخشی از نقش آن را کمرنگ شد، تکامل یافت و به مرحله استخدام تروریست‌ها و اتخاذ سیاست‌های مخرب علیه کشورهایی شد که حاضر به تمکین و تسلیم شدن نبودند.به طور خلاصه، سیاست‌های رژیم سعودی در دهه‌های اخیر، گزینه‌های جایگزین، موازی و مکمل راهبرد اسرائیل بوده است.
از سوی دیگر، اسرائیل در تمامی مراحل مذکور و متناسب با شرایط سیاسی هر یک از آنها، از نقش منطقه‌ای عربستان سود برده است، تا جایی که تل‌آویو دشمن قسم خورده همه کسانی بوده و هست که ریاض آنها را دشمن خود در جهان عرب می‌داند.
این هماهنگی دو طرف تا سطح همذات پنداری در گفتمان سیاسی و رسانه ای در قبال تغییرات فضای راهبردی مشترک و همسویی در تعیین اولویت‌های منطقه‌ای و نحوه مقابله با آنها پیش رفته است.تا جایی که دیگر کلیدواژه‌های تبلیغاتی آنها به ویژه در قبال حزب‌الله، سوریه، ایران و مقاومت فلسطین نیز یکسان است.
به عنوان مثال، آخرین خوانش منتشر شده از سوی موسسه تحقیقات امنیت قومی در تل آویو تاکید می‌کند که اسرائیل منافع آشکاری در جلوگیری از دستیابی «محور مقاومت» به دستاوردهای جنگی که رژیم سعودی علیه یمن به راه انداخته است، دارد. اما در پاراگراف آخر آن توصیه شده که «همه کمک‌های اسرائیل به کشورهای حاشیه خلیج فارس مخفی بماند تا باعث شرمساری حاکمان آن نشود».
نویسنده در بخش پایانی این یادداشت، چنین نتیجه‌گیری می‌کند که با توجه به موارد فوق، تلاش سعودی‌ها برای تحریف و تخریب چهره مقاومت در لبنان، طبیعی و قابل درک می‌شود. مقاومتی که موجب شرمساری رژیم‌هایی می‌شود که عادی‌سازی را انتخاب کرده‌اند و در آزادسازی و رهایی از هژمونی آمریکا نقش دارد. به همین دلیل رژیم سعودی اصرار دارد که آن را از این واقعیت که تجسم طبیعی اراده مردمش است، جدا کند و آن را وکیل و نماینده ایران که از آن حمایت می‌کند، جلوه دهد.
وی می‌نویسد: «با این وجود، اعلام همذات پنداری بین امنیت قومی اسرائیل و «امنیت ملی عربی» پس از برچسب تروریسم زدن به “حزب الله” و مقاومت فلسطین، مقدمه لازم برای اعلام اتحاد بین دو طرف و خارج شدن از مرحله پنهانی بودن این ائتلاف و علنی کردن آن با وجود همه پیامدها و نتایج آن است».
فارس
خبر مرتبط
در آستانه هفت‌سالگی جنگ یمن، آمارها و بودجه سال جدید عربستان سعودی نشان می‌دهد که اقتصاد این کشور در پی جنگ یمن آسیب دیده است و ریاض بی‌سروصدا به دنبال خروج از این باتلاق است.
پایگاه خبری شبکه «المیادین» به تازگی در گزارشی به این مسئله پرداخت و نوشت: «در سال ۲۰۱۵ بود که عربستان سعودی تجاوز به خاک یمن را آغاز کرد و وعده داد که این نبرد را طی چند ماه فیصله دهد؛ اما پس از گذشت شش سال از آغاز این تجاوز، عربستان سعودی خود را در حالی در باتلاق یمن یافت که متحمل خسارت‌های نظامی و اقتصادی بسیار زیادی شده بود؛ خسارت‌هایی که میزان آن چند میلیارد دلار برآورد شده است؛ اما این کشور همچنان در تلاش تا این آمار و ارقام از نگاه‌ها پنهان کند».
عربستان سعودی از زمان آغاز تجاوز علیه یمن با صرف میلیاردها دلار و خرید اسلحه، موشک، پرنده‌های نظامی، تجهیزات، تأمین مالی حملات هوایی و پرداخت جایگزین‌های مالی به اضافه هزینه‌های عملیاتی بالا، پشتیبانی لجستیکی و بودجه تخصیص داده شده به مزدوران به‌ویژه عناصر سودانی سعی کرد تا معادله را در جنگ یمن به نفع خود تغییر دهد. افزون بر این هزینه‌ها، حملات یمنی‌ها علیه عربستان سعودی نیز تلفات انسانی و خسارت‌های اقتصادی بسزایی به اقتصاد ریاض وارد کرد؛ اما اینک سؤال اینجاست که مجموع این خسارت‌ها چقدر بوده است؟
تلفات نیروهای نظامی و خسارت‌های مادی
به رغم تلاش رسانه‌های سعودی برای پنهان کردن خسارت‌های وارده به اقتصاد عربستان، سرتیپ «یحیی سریع» سخنگوی نیروهای مسلح یمن پیشتر در یک کنفرانس مطبوعاتی تحت عنوان «نتیجه شش سال پایداری در برابر تجاوز» از کشته و زخمی شدن بیش از ۱۰۴۰۰ نظامی ارتش عربستان از زمان آغاز تجاوزهای ائتلاف سعودی خبر داد که از این تعداد، ۴۰۰ نفر از ابتدای سال ۲۰۲۱ تاکنون کشته و زخمی شدند. افزون بر این تعداد، یحیی سریع همچنین اعلام کرد که ۲۲۶۶۱۵ مزدور وابسته به ائتلاف نیز در جهبه‌های مختلف یمن کشته و زخمی شده‌اند.
از زمان آغاز جنگ یمن، ارتش و کمیتههای مردمی یمن توانست بیش از ۱۴۵۲۷ ماشین آلات از جمله خودروی زرهی، تانک و نفربر، خودروی نظامی، بولدوزر و انواع تسلیحات ائتلاف سعودی را منهدم کند. ۱۳۴۸ موشک بالستیک نیز شلیک شد که ۴۹۹ مورد آن تأسیسات نظامی و حیاتی عربستان سعودی و امارات عربی متحده را هدف قرار داد و برخی دیگر از این موشک‌ها نیز به سوی عمق خاک عربستان روانه شد تا بزرگترین بندر نفتی این کشور را هدف قرار دهد که «محمد البخیتی» عضور دفتر سیاسی جنبش انصارالله یمن در ارتباط با حملات عربستان سعودی گفته بود که «محمد بن سلمان در حسابی که برای این جنگ باز کرد، شکست خورده است».
این پایگاه خبری لبنانی در ادامه اضافه کرد که برخی از موشک‌های یادشده به اهداف برخورد کردند و خسارت‌های سنگینی به بار آوردند و برخی دیگر نیز در آسمان عربستان سعودی رهگیری شدند که البته رهگیری این موشک‌ها نیز نوعی خسارت محسوب می‌شد چراکه فعال‌سازی سامانه‌های پدافند هوایی و موشک‌های شلیک‌شده برای رهگیری پهپادها و موشک‌ها هزینه بسیار بالایی دارد.
صورت‌حساب سنگین پهپادهای عربستان سعودی
تنها در سال ۲۰۲۱، تعداد پهپادهایی که پدافند هوایی یمن موفق به سرنگونی آنها شد، به ۲۰ فروند رسید که برخی از آنها ساخت آمریکا، برخی ساخت چین و برخی دیگر نیز ساخت ترکیه بودند. آمار پهپادهایی که در سال جاری میلادی سرنگون شدند، از این قرار است:
– سرنگونی ۱۱ پهپاد اسکن ایگل (Scan Eagle) ساخت آمریکا که قیمت هر یک از آنها به چیزی حدود ۳ میلیون دلار می‌رسد.
اسکن ایگل
-سرنگونی یک پهپاد آمریکایی «MQ-9 Reaper» که از ویژگی‌های بسیار زیادی برخوردار است و قیمت آن حدودا ۱۱ یازده میلیون دلار است.
MQ-9 Reaper
– سرنگونی ۴ پهپاد چینی از نوع «CH4» که قیمت هر یک از آنها به چیزی حدود یک ملیون دلار می‌رسد.
CH-4
– ساقط کردن دو پهپاد چینی از نوع «WlNG LOoNG» که قیمت هر یک از آنها حدودا یک میلیون دلار برآورد می‌شود.
وینگ لونگ ۲
– سرنگونی دو پهپاد ترکیه‌ای از نوع «KARAYEL»
KARAYEL
تلفات نیروهای نظامی در عمق خاک عربستان سعودی
طبق آمار و ارقامی که طرف یمنی آن را اعلام کرده است، مجموع عملیات‌های نظامی که در نیمه ماه دسامبر سال ۲۰۲۱ انجام شده است، ۶۲ عملیات منحصربه‌فرد بوده که با پهپاد و موشک‌های بالستیک در عمق خاک عربستان سعودی انجام شده است و خسارت‌های اقتصادی و نظامی بسزایی برای سعودی‌ها به بار آورده است.
بنابر این گزارش، ارتش و کمیتههای مردمی یمن در قالب عملیات‌های یادشده بخش‌های وسیعی از خاک عربستان سعودی را هدف قرار داده‌اند که این مناطق عبارتند از «خمیس مشیط»، «جیزان»، «عسیر»، «ریاض»، «جده»، «ابها»، «دمام»، «نجران» که هر یک از این عملیات خسارت‌های اقتصادی بسیار سنگینی بر جای گذاشت.
مهم‌ترین حملاتی که در سال ۲۰۲۱ انجام شد:
– ۲۹ عملیات حمله به پایگاه هوایی «ملک خالد».
– ۸ عملیات حمله به بخش نظامی فرودگاه بین‌المللی جده.
– ۱۰ عملیات علیه اهدافی ویژه در شرکت نفت آرامکوی سعودی در جده، ریاض، جیزان، نجران و بندر «رأس التنوره».
خرید‌های تسلیحاتی عربستان سعودی
از زمان آغاز تجاوزها علیه یمن تاکنون، خرید‌های تسلیحاتی عربستان سعودی تقریبا ۶۳ میلیارد دلار برآورد می‌شود که ۲۸.۴ دلار از این مبلغ از ماه مارس سال ۲۰۱۵ در خرید تسلیحات از آمریکا صرف شده است. ۲۰ معامله نیز در دوره ریاست جمهوری «جو بایدن» در سال جاری میلادی تصویب شد و مجموع قیمت آن به ۱.۲ میلیارد دلار رسید.
بر اساس تحقیقاتی که در آمریکا صورت گرفته است، ریاض ۷۴ درصد از تسلیحات خود را از طرف آمریکایی و ۱۶ درصد آن را از انگلیس و فرانسه خریداری کرده است.
طبق گزارشی که مجله «فارن پالیسی» پیشتر آن را منتشر کرد، عربستان سعودی برای اجاره دو ناو جنگی که شش ناوچه آن را اسکورت می‌کردند، ۳۰۰ میلیون دلار در روز پرداخت می‌کرد تا از آنها در جنگ یمن استفاده کند. در هر یک از این ناوهای جنگی ۶۰۰۰ نظامی مسلح و ۴۵۰ پرنده نظامی و خلبان مستقر بودند. این ناوها همچنین مجهز به توپخانه و موشک‌های دوربرد بودند که با این حساب، عربستان سعودی برای اجاره هر دو ناو و ناوچه‌های یادشده در شش ماه ۵۴ میلیارد دلار هزینه کرد.
هزینه تحلیل اطلاعات، نمایش و استخراج آن از تصاویر و داده‌های ماهواره‌های نظامی به ۱۰ میلیون دلار در روز رسید یعنی عربستان سعودی ۳۰۰ میلیون دلار در ماه و ۱ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار در شش ماه برای این امر هزینه کرده است.
هزینه استفاده از هواپیماهای «آواکس» ۲۵۰ هزار دلار در ساعت است یعنی ۶ میلیون دلار در روز بابت آن هزینه می‌شود که این مبلغ در ماه به ۱۸۰ میلیون دلار و در ۶ ماه به ۱ میلیارد و ۸۰ میلیون دلار می‌رسد.
آواکس
عربستان سعودی برای خرید و شلیک موشک‌های کوچک، ۱۵۰ هزار دلار، موشک‌های متوسط ۳۰۰ هزار دلار و موشک‌های بزرگ ۵۰۰ هزار دلار هزینه کرده است که در این میان هزینه تعمیر و لوازم یدکی هر پرنده نظامی در هر حمله هوایی به میزان ۱۵۰ هزار دلار به آن اضافه می‌شود.
چالش‌های فزاینده پیش روی اقتصاد عربستان سعودی
بنابر گزارش المیادین، در بودجه عربستان سعودی برای سال ۲۰۲۲ در مقایسه با سال ۲۰۲۱ هزینه‌های نظامی بیش از ۱۰ درصد کاهش یافته است به‌نحوی که ریاض قصد دارد ۱۷۱ میلیارد ریال سعودی به هزینه‌های نظامی در سال ۲۰۲۲ اختصاص دهد و این در حالی است که این رقم در سال ۲۰۲۱، ۱۹۰ میلیارد ریال بود.
ناظران بر این باورند که علت اصلی این کاهش به خسارت‌های سنگینی باز می‌گردد که اقتصاد عربستان سعودی در پی جنگ یمن متحمل آن شده است به‌گونه‌ای که دیگر ریاض توان افزایش تدریجی بودجه نظامی خود را ندارد و درباره خسارت‌ها پنهان‌کاری می‌کند به‌رغم آنکه قرار بود درآمدهای نفتی این خسارت‌ها را پوشش دهد.
افزون بر این مورد، پروژه‌های «محمد بن سلمان» ولی‌عهد عربستان سعودی که در طرح موسوم به «چشم‌انداز ۲۰۳۰» از آنها نام برده شد، به بن‌بست رسیده است که مجله انگلیسی «اکونومیست» در یکی از گزارش‌های خود در ماه نوامبر سال جاری میلادی به آن اشاره کرد. مجله مذکور نوشت: «طرح به‌روزرسانی اقتصادی عربستان سعودی کُندتر از برنامه‌ریزی‌ها پیش می‌رود».
این مجله انگلیسی همچنین از حوزه گردشگری در عربستان سعودی سخن گفت و آن را یکی از ارکان چشم‌انداز ۲۰۳۰ ریاض برای متنوع‌سازی اقتصاد نفتی دانست. از طرفی دیگر، خبرگزای رسمی عربستان سعودی (واس) نیز خبر داده بود که عربستان آغاز راهبرد توسعه شهر ریاض در سال ۲۰۳۰ را به «علت عدم کامل شدن برخی عناصر مهم» به تعویق انداخته است.
المیادین در پایان نوشت: «به نظر می‌رسد که ریاض در دستیابی به اهدافش ناکام بوده و گردشگری در این کشور به دلایل متعددی رشد نکرده است که مهم‌ترین آن به عوامل داخلی مربوط به ماهیت جامعه عربستان، عدم ثبات در این کشور در نتیجه حملات یمن به عمق خاک عربستان سعودی باز می‌گردد».
خبرگزاری فارس