کتاب ” نمایش شعایر حسینی در کشورهای عربی وایران ” نوشته دکتر شاکر کسرائی به عزاداری حسینی در ایران وکشورهای عربی می پردازد.
این کتاب پایان نامه دکتری نویسنده است که به دانشگاه اسلامی در لبنان ارائه شد ونویسنده به درجه دکترا در ادبیات وزبان عربی نائل آمد.
کتاب به زبان عربی نوشته شده وموضوع عزاداری حسینی در ایران وکشورهای عربی مورد بررسی قرار داده است.کتاب به دو باب تقسیم گردیده است.
در فصل اول باب اول کتاب عزاداری حسینی در لغت واصطلاح مورد بررسی قرار گرفته وسپس این سوال مطرح شده چه کسانی در بدو شهادت امام حسین عزاداری حسینی را برپا داشتند ؟
مسلما این عراقی ها بودند که عزاداری را اغاز کردند ودیگر ملتها عزاداری را پی گرفتند .
در این فصل به نقش شعرا ، خطبا ، نویسندگان مقتل ها ، نوحه خوان ها ، راویان ، قصه گویان ، مناقبی ها یعنی قاریان مناقب اهل بیت اشاره شده است .
فصل دوم کتاب به عزاداری حسینی در عراق پرداخته ومواضع اموی ها وعباسی ها نسبت به عزاداری حسینی را مورد بررسی قرار داده است .در اینجا به اولین کسانی که عزاداری حسینی را برپا داشند اشاره شده یعنی ال بویه وچگونه حکام ال بویه عزاداری حسینی را برپا می کردند.
در قرن سوم هجری نوحه خوان ها در عراق ظهور کردند وبه خواندن اشعار شعرا درمورد شهادت امام حسین مبادرت کردند .در قرن پنجم وششم هجری قمری عزاداری امام حسین به اوج خود رسید .
نویسنده سپس عزاداری حسینی در عهد صفویه وعثمانی ها وسپس عزاداری در حال حاضر را مورد بررسی قرار داده است.
نویسنده به اختلاف نظر علما درمورد شعایر حسینی اشاره کرده وفتواهای علما در عراق درباره عزاداری ومجالس را مورد بررسی قرار داده و تاریخ بنای حسینیه ها در عراق را مورد مطالعه قرار داده است.
در این میان مردم عراق برای مجسم کردن فاجعه کربلا به شبیه سازی روی اوردند واز اینرو واقعه کربلا را روی صحنه اوردند وحتی در ده های گذشته شهادت امام حسین را در خیابان های کربلا مجسم می نمودند این روایت شهادت امام حسین گسترش یافت وایرانی ها شهادت امام حسین را روی سن اوردند ونمایش تعزیه پا گرفت وایرانی ها صحنه های شهادت امام حسین را در برابر تماشاگران قرار دادند ومجسم نمودند چگونه سید الشهداء واصحاب ویاران او در دشت کربلا توسط یزیدیان مورد هجوم قرار گرفتند وبه شهادت رسیدند.
عراقی ها نیز تلاش کردند شهادت امام حسین را در تاتر به نمایش گذارتند وسعی کردند همانند ایرانی ها نمایش تعزیه براه اندازند ولی در از زمینه چندان موفقیتی بدست نیاوردند.
نویسنده به شرح عزاداری در ایران وعراق بسنده نکرده بلکه به عزاداری شیعیان در دیگر کشورهای عربی از جمله لبنان ، مصر وکشورهای عربی حوزه خلیج فارس پرداخته است .
در فصل دوم کتاب نویسنده به عزاداری ایرانیان پرداخته ودر مقدمه این فصل خلاصه ای از چگونگی انتشار مذهب اهل بیت و تشیع در ایران را بیان کرده است .
نویسنده تاریخ انتشار مذهب اهل بیت وتشیع در عصر صفوی وعصر قاجار وهمچنین نقش سیاحان وخاورشناسان در انعکاس مراسم عزاداری شیعیان در عصرهای صفوی وقاجاری را مورد بررسی قرار داده است.
نویسنده کتاب در این فصل به طور مشروح به موضوعات زیر پرداخته است : مجالس عزاداری مردان ، مجالس عزاداری زنان ، ساخت وبنای حسینیه ها در ایران ، بازارهای ایران محل برگزاری عزاداری حسینی ، عزاداری در عصر حاضر ، دسته های عزاداری در ایران ، حمل مشعل ها ، خطبا ، نوحه خوان ها ، نقاشان ، سقاها ، نقاشی قهوه خانه ای ، رضا عباسی مشهورترین نقاش در عصر صفوی ، نوحه خوان ها با استفاده از نقاشی های قهوه خانه ای مردم را با واقعه کربلا آشنا می کردند ، فیلم های ساخته شده درباره عاشورا وکربلا .
فصل سوم کتاب به تاثیر متقابل بین اعراب وایرانیان در برگرای عزاداری حسینی اختصاص یافته است.در این فصل نویسنده تشابه موجود در برگزاری عزاداری حسینی در عراق وایران را مورد بررسی قرار داده است .
در فصل اول باب دوم کتاب نمایش تعزیه در ایران مورد مطالعه همه جانبه قرار گرفته است .
در فصل دوم باب دوم کتاب مقایسه ای بین سه نمایش تعزیه صورت گرفته است.
نویسنده مقایسه ای بین مجلس تعزیه شهادت امام حسین نوشته ایرانی ها ، نمایش تعزیه عاشورا در شهر نبطیه لبنان و نمایش تعزیه “الحسین ثائرا والحسین شهیدا بقلم نویسنده وشاعر مصری عبد الرحمن الشرقاوی انجام داده است .
فصل سوم از باب دوم اختصاص دارد به تعزیه عروسی قاسم فرزند امام حسن مجتبی (ع) .نویسنده یک بررسی همه جانبه درباره عروسی قاسم انجام داده وبه منابع شیعه درباره عروسی حضرت قاسم رجوع کرده تا ببیند ایا در روز عاشورا هنگامی که امام حسین ویارانش واصحابش از سوی ارتش یزید مورد محاصره قرار گرفته بودند ایا روایت بعضی از راویان درباره عروسی قاسم صحیح است یا نه .مسلما موضوع عروسی قاسم در منابع شیعه به صور مختلف مطرح شده است .ونمایش تعزیه نه تنها در عراق بلکه در ایران نیز مورد توجه قرار گرفته است.
در پایان کتاب ، منابع عربی وفارسی وخارجی که حدودا ۵۰۰ منبع بوده در این تحقیق مورد استفاده قرار گرفته است.
کتاب عزاداری حسینی در ۴۵۸ صفحه از سوی انتشارت العتبه الحسینیه ( استان قدس حسینی در کربلا ) به چاپ رسیده است.
یادآوری می شود بعلت گستردگی صفحات پایان نامه چاپ بخش دوم کتاب یعنی عزاداری حسینی در ادبیات عربی وفارسی به وقت دیگری موکول شد.