داستان قره‌باغ اما داستان هفته گذشته و ماه گذشته نیست؛ اختلاف جمهوری آذربایجان و ارمنستان درباره قره‌باغ عملا عمری طولانی‌تر از عمر این دو جمهوری به‌عنوان کشورهای مستقل دارد.
بهرام امیراحمدیان، کارشناس مسائل روسیه و قفقاز، اواسط مرداد که نشانه‌های درگیری دوباره هویدا شده بود، در‌این‌باره به «شرق» گفته بود: «جمهوری آذربایجان و ارمنستان قبل از فروپاشی شوروی سابق در ۱۹۸۸ بر سر قره‌باغ با هم درگیر شدند. بعد از فروپاشی شوروی هم این جنگ ادامه پیدا کرد»؛ تا زمانی که با ورود شورای امنیت سازمان ملل متحد و با همکاری اروپا، آتش‌بس اعلام می‌شود و گروهی به نام مینسک، با عضویت آمریکا، روسیه و فرانسه، بر آن نظارت می‌کنند. این اختلاف بعد از فروپاشی شوروی در سال ۹۱ به آنجا رسید که با حمایت ارمنستان، این منطقه از جمهوری آذربایجان اعلام استقلال کرد و با نام «جمهوری آرتساخ» خود را خودمختار خواند، اما به گفته امیراحمدیان این اعلام استقلال با اینکه این جمهوری خودخوانده «دو دهه سابقه حکومت‌داری دارد، شناسایی بین‌المللی نشده است. قره‌باغ در این حالت روابط نزدیکی با ارمنستان دارد و ارتباط آن با جهان خارج از طریق ارمنستان صورت می‌گیرد». ادعاها درباره دخالت ایران در حمایت از ارمنستان در این تقابل، در حالی منتشر می‌شود که ترکیه و روسیه، رسما حامیان دو طرف این درگیری هستند. ترکیه با استفاده از نزدیکی‌های قومی حامی آذربایجان است و روسیه متحد ارمنستان. ترکیه البته اختلافاتی تاریخی هم با ارمنستان دارد. «ولی کوزه‌گر کالجی»، کارشناس مسائل قفقاز، در گفت‌وگو با ایرنا درباره موضع ترکیه توضیح می‌دهد: «ترکیه در سال ۱۹۹۳ بعد از اشغال شهر شوشا به دست دولت ارمنستان، روابط خود با این کشور را قطع کرد و پیش‌شرط برای عادی‌سازی روابط با ایروان را خروج از قره‌باغ و منطقه پیرامون آن دانست، اما در طول این سال‌ها خواسته ترکیه محقق نشده است». کالجی می‌افزاید: «روابط ترکیه و آذربایجان در آن زمان روابط راهبردی و نزدیک، تحت عنوان یک ملت و دو دولت بوده است و آنکارا حمایت همیشگی از باکو داشت، اما در اتفاقات اخیر دولت اردوغان حمایت بسیار قاطعانه و سرسختانه‌ای از جمهوری آذربایجان داشته و این حمایت در دوره‌های قبل کمتر بوده است». او در ادامه اضافه می‌کند: «احتمال دارد بخشی از حمایت قاطعانه ترکیه از جمهوری آذربایجان، به رقابت‌های ترکیه با روسیه در سوریه، لیبی و قره‌باغ برگردد. اگر این منطقه ناآرام شود، مسیر انتقال انرژی خزر- قفقاز به ترکیه و اروپا یعنی کریدور انتقال انرژی به اروپا دچار خطر جدی می‌شود». درباره حمایت ترکیه حتی گفته می‌شود این کشور حمایت تسلیحاتی هم از جمهوری آذربایجان داشته است. امیراحمدیان اما درباره بحث‌های مربوط به موضع‌گیری و میانجیگری ایران تأکید داشت ایران نباید ورود کند؛ چون به اعتقاد او، این مسئله برای دو کشور مسئله حیثیتی است و راه‌حلی ندارد که ایران بتواند آن را ارائه کند، بلکه با مذاکره‌ای همه‌جانبه و با ورود دوباره نهادهای بین‌المللی به موضوع قابل حل است.
محسن پاک‌آیین، سفیر سابق ایران در جمهوری آذربایجان نیز توضیحی درباره این اختلاف دارد که منطق صحبت‌های امیراحمدیان را مشخص‌تر می‌کند. او با اشاره به بی‌نتیجه‌‌بودن تلاش‌های پیشین ایران، روسیه و گروه میسنک برای حل این اختلاف، به ایسنا می‌گوید: «بعید به نظر می‌رسد که چنین درگیری‌ای در آینده هم تکرار نشود؛ قابل تکرار است، اما راه‌حل این مسئله در اراده جمهوری آذربایجان و ارمنستان است که ظاهرا هر دو اراده‌ای برای حل این معضل ندارند و برای خالی‌نبودن عریضه درگیری ایجاد می‌کنند و موضوع را زنده نگه می‌دارند».
منبع : شرق